Ester Eijsackers van ‘Het Kinderpunt’ interviewt Miriam Wolthuis Scheeres van Letterplein over de band tussen Letterplein en de leermethode Hoogvliegers.
Dit ben ik: Amsterdamse moeder & echtgenote, geboren in 1963. Sinds 1988 werkzaam in alle lagen van het regulier en speciaal onderwijs, van laag tot hoog, van jong tot oud.
Wat mij drijft is: “Zoeken hoe het wel kan” en vooral niet doemdenken. Dus niet: “…(kind X)…heeft zijn cognitief plafond bereikt…” Want dat KAN simpelweg NIEMAND ooit zeker weten!
Ik geloof niet in wonderen, wel in hard werken. Elke dag flink oefenen, want oefening baart kunst. Maar ja, dat is leuk gezegd “blijven zoeken hoe het wel kan”, maar ga er maar eens aan staan als kind, als ouder, of als leerkracht, elke dag weer…
De Hoogvliegers richten zich op leren lezen en schrijven, leren tellen, geldrekenen en op persoonlijke/maatschappelijke vorming voor mensen waar het leren niet vanzelf bij aan komt waaien. In aanvang waren de werkboeken bedoeld voor mensen met verstandelijke beperkingen en voor mensen die door andere oorzaken weinig hadden kunnen profiteren van onderwijs, maar later bleken ook dyslectische mensen en mensen met een niet-westerse achtergrond er van te kunnen profiteren.
De Hoogvliegers zijn werkboeken, compleet met extra oefenmaterialen. Geen theorieboeken. Dus eigenlijk zijn het lege boeken! De opbouw is zodanig, dat een leerkracht of een ouder in een handomdraai de bladzijde aan kan passen aan het niveau van het kind. En aan de interesse. De werkboeken zijn leeftijd-ONafhankelijk, daarmee bedoel ik dat heel jonge kinderen er mee kunnen werken, maar ook volwassenen. Verder zijn de werkboeken zo gemaakt, dat er heel veel ruimte is voor automatiseren. En dat is nodig! Doordat de werkwijze steeds hetzelfde blijft, hoeven de leerlingen nooit te vragen: “Wat moet ik nu doen?” Dat maakt de leerlingen al snel zelfstandig. Dat maakt ook dat er huiswerk opgegeven kan worden en dat is belangrijk, want alleen oefening baart kunst. Zeker ook bij een verstandelijke beperking! En….. ook niet onbelangrijk…..de boeken zijn heel erg mooi gemaakt, en ook nog betaalbaar. Dus daar werken wij graag in!
Ja. De Hoogvliegers zijn volgens een zeer vast patroon opgezet. Er zit een handleiding bij. Natuurlijk laat kind-specifieke problematiek zich niet vatten in een handleiding, daar is een handleiding te algemeen voor. Maar wie dat wenst, kan begeleiding, tips en adviezen en/of extra oefenmaterialen vragen op het Letterplein. Voor mensen die te ver weg wonen is de begeleiding-per-email uitgevonden. Dat is misschien even wennen, maar werkt heel goed.
Inmiddels zijn er de volgende onderdelen: schrijfboek 1 en 2, leeslijstenboek, knipboek 1, en 2, zinnenboek 1 en 2, telboek 0-12, telboek t/m 100, ikboek, agenda, computeroefeningen, leesboekjes, foto-verhalen en spiekbrieven om het makkelijker en overzichtelijker te maken.
Letterplein doet twee dingen.
Ten eerste is daar de begeleiding/advisering aan scholen, instituten en ouders die met de Hoogvliegers werken of willen gaan werken. Dat is de ene poot.
De andere poot van het Letterplein is de begeleiding aan kinderen die nog weinig zelf kunnen. Veel Letterplein-cursisten hebben een laag IQ, bijvoorbeeld <35, of 52. Of zij hebben zulk ingewikkeld gedrag, dat zij aan nog helemaal niet aan de pre-schoolse vaardigheden toegekomen zijn. Bij aanmelding kunnen de kinderen bijvoorbeeld nog niet knippen en plakken, hun jas nog niet ophangen, niet aan tafel blijven zitten, niet zoeken/vinden/pakken/opruimen, nog niet kleuren, geen vraag stellen en geen antwoord geven, zij kunnen zichzelf niet op een zinvolle manier vermaken, en veelal hebben zij ook nog geen enkel zicht op de dagindeling. Deze kinderen profiteren te weinig van groepsopvoeding, zoals in een klas of in het gezin.
Voor de ouders en deze kinderen heeft het Letterplein bergen-en-bergenoefenmaterialen. Want met tips alleen kom je niet ver. Er moet ook gewerkt worden. Elke dag weer. Dan is het nogal vermoeiend om als ouder elke keer weer opnieuw het wiel uit te moeten vinden, elke keer weer nieuwe materialen te zoeken of te bedenken. Op het Letterplein liggen de oefenmaterialen -tried & tested- klaar op de plank voor deze kinderen.
Het doel is steeds: maken dat het kind zo zelfredzaam/zelfstandig mogelijk wordt, zodat er op den duur ook iets aan het kind zelf overgelaten kan worden. Dat is voor iedereen prettig. Voor het kind, want dat voelt zich dan een volwaardig meedraaiend, verantwoordelijk persoon, en dat scheelt een hoop stress en onaangepast gedrag. Voor de ouders, want die zien de vooruitgang en dat scheelt weer een hoop spanning. Voor de maatschappij, want totaal afhankelijke mensen kosten een hoop geld.
Voorbeeld van een Letterplein-werkje:
Hier zie je een Down-jochie van 13 aan het werk met een opdracht uit “Het Grote Jongens Tekenboek” (Andrew Pinder/Deltas). En nee, dit is niet bedoeld als kleurplaat! Hij oefent hier de 0 ( hee, toevallig, de vorm van een voetbal!) en de 1 (hee, toevallig is de 1 net een grassprietje!). Als je dan toch moet leren tellen, dan is dit wel een aardige manier! Dan is dit een mooi beginnetje. En als je een beetje kunt tellen, en de symbolen kent, dan kun je waarschijnlijk ook wel een beetje leren klokkijken. Nou, daar word je toch echt al wel zelfstandiger van!
Kom maar eens op bezoek op het Letterplein, dan laat ik zien wat de beginsituaties/niveau’s waren van de Letterplein-cursisten en hoe dat dan later is.
* Je laat je natuurlijk nooit aanpraten dat er zoiets bestaat als een “plafond aan het leren”.
* Lach elke vijf minuten naar je leerling. Of elke drie minuten. Of elke minuut.
* Doe alles één voor één, zo houd je de leerlast laag.
* “Iets moeten” moet je ook leren, en dat is écht belangrijk dus neem daar de tijd voor!
* Geef serieuze studenten huiswerk, ongeacht het niveau.
* Doe elke dag wat huiswerk, maar houd het gezellig en sla soms een dag over.
* Praat alleen op een opgewekte toon over studeren, over welk niveau het ook gaat.
* Het is nooit te laat om iets te leren, soms is het wel te vroeg!
* Je doel is mooi, en de weg er naar toe is net zo mooi, misschien zelfs wel mooier omdat de weg je uitkijkjes en onvermoede vergezichten biedt!
* Er is niets waar je zo zelfstandig van wordt als van lezen en schrijven.
* Als je de focus legt op het schrijven, dan krijg je het lezen er (nou ja, bijna) vanzelf bij.
* Alleen lezen is niet genoeg: dan blijf je afhankelijk van het schrijfwerk van anderen. Denk maar aan het schrijven van een boodschappenlijst!